Dziś kolejne opowiadanie Wolfganga Lazika z cyklu “ŁOSPROŁWKI ZE ŁOPOLSKICH WSIÓW” pt. MOSTRICH.
O autorze napisaliśmy kilka słów w poście: https://staresiolkowice.pl/ganba/. W nagraniu opowiadania wykorzystano m. in. zdjęcia wykonane w Chróścicach w latach 1986 – 1989 przez p. Wolfganga Lazika i Manfreda Kolodzieja.
WOLFGANG LAZIK “MOSTRICH” OPOWIADANIE Z CHRÓŚCIC W GWARZE ŚLĄSKIEJ – TRANSKRYPCJA NAGRANIA
Chrościce sie łozbudowały. Budynki postawjyli ludzie nie yno při dródze łod kościoła ouz do Złotego Roga. Zrobjyli tez drógâ na banâ. Łod tej drógi zaś łodchodziyły drógi, na Kwaśnų, na Dziołek, do Ameryki i do lasa. Za rampų sła bez las dróga do Chrościckygo Młynka kole Brynice. Za kościołý sie sło na Babi Las. Łod Złotego Roga môgło sie jechać dalej drógų do Wjelkygo Dobřnia, a drugou dróga, naprost Złotego Roga, sła nad Łodrâ na Łostrôwek i na Kųnty. Łod kościoła mino Dųmbrowy była dróga do Siołkowic. Při wsystkich tych drógach stoły gospodarstwa i budynki do mjŷskaniou. Kole drógi na banâ postawjyły Hejchterki kacmâ, chtorou była wybudowanou boký do drógi, tak co by kazdy wjejdzioł, ize to jes kacma. Stare Hejchterki były do ludzi bardzo dobre. Jak ubogou rodzina niy mjała pjŷndzy kupić na pjyrsų kómunijų synkowi nowy ancug, abo dziewuse klejd, to Hejchterki to tý dziejcių kupjyły. Hejchterki były zydkóma. Po robocie, jak chłopi přestali plyś kosyki, abo robić na polu, to sie u Hejchterkôw trefjyli. Tâ wypjyli se piwo, abo šnaps, zjejdli zamłâ z wóřtý i kwaśnų łogórkų, grali we karty i přiśli do łosprouwki. We jednej izbje grali ło lagi biljard. Niekjedy přised do kacmy ze psý niewidómy Gałuska ze Kaniowa, i śpjywoł chłopų śpjywki. Tak sie tez rouz trefjył Beker, kulawy Kuba, ruby Walek i Antón Scypka u Hejchterkôw. Beker był masařý, i při masarni mjoł šlachthałz. We šlachthałzie bjył bydło, niekjedy świnie, i robjył śnich wóřty, abo spředouwoł we masarni mjŷso. Niekjedy pómougała mu při tý kobjyta. Jak ludzie na jejsiyń chciejli bić uchowanų świniâ, to sie smówjyli z Bekrý, i to łón tâ świniâ zabjył. Zawołali jescy flajšbyšałra, coby łón te mjŷso zbadoł, i podštymplowoł štymplý ze fjoletowų farbų z jagôd, ize mjŷso jes zdrowe, i niy mou trichinôw. Kulawy Kuba juz tá duzej we tej kacmje był, i sie radowoł, ize sie Beker, ruby Walek i Antón Scypka dó niego přisiųnd. Nie musioł sóm při stole pić piwa. Łosprawjali se ło róstomajtnych řecach, i tez ło tý, ize jedyn farouř nie chce robić na łodpust Śwjŷntego Rocha do Dobřnia procesyjej, bo Śwjŷnty Roch jes Francuz. Łón do Francuza nie be robić procesyjej. Ludzie ze tej wsi zrobjyli se sami procesyjų. Łobstalowali wjelkų kapelâ. Jak sie ludzie pozbjyrali, to ta procesyjou sła mino fary. Tá ta kapela bardzo głośno trųmbjyła tâ śpjywkâ. “Rochu Śwjŷnty nas Patrónie”, a wsyscy ludzie śpjywali. To tego farouřa bardzo gorsyło. Ruby Walek groł roud karty. Łón był jednak na te pjųndze taki, jak djouboł na dusâ. Jak umjoł kogo při tý graniu łosydzić, to go łosydziył. Beker i ci drudzy noupřôd nie chciejli tych kartôw grać, ale potý sie dali łod tego Walka namôwić. Napocli grać “Zibcejn und fjyr”. Na pocųntku tá kazdy rouz přegroł, ale potý zaś wygroł. Na kóńcu přegrouwoł jednak cały cas Beker. Ruby Walek sie radowoł, bo juz wygroł łod tych drugich doś kâs pjŷndzy. Za jakiś cas přegroł Beker wsystky pjųndze, chtore při sobje mjoł. Pejdzioł tý chłopó, ize łón dostanie jutro jednâ krowâ do šlachthałzu, chtorų juz zapłaciył, to łóni by jescy môgli śní grać ło tyn wert tej krowy. Kulawy Kuba nie chcioł dalej w te karty grać, ale potý sie jednak doł do tego namôwić. Grali ło tâ krowâ. Beker přegroł i tâ krowâ. Beker sie zrobjył blady. Spokojnie jednak pejdzioł, ize łón jescy mou we šlachthałzie waškorb krakałer. Łón ich wsystkich zaprosi do tego šlachthałzu, to tá se jescy mogų pojejś tego krakałer. Wjŷcej juz niy mou. Beker doł, to co wypjył, napisać u Hejchterkôw na burg. Ci drudzy swojy piwa i šnapse zapłaciyli. Pośli do tego šlachthałzu, i siųndli sie na ławki, chtore stoły při ciŷzkí masarskí stole. Beker postawjył na stoł tyn waškorb ze tý krakałer. Napocli tyn krakałer jejś. Ruby Walek zar tyn krakałer połnų paplų. Za jakiś cas spytoł sie Beker, sie í tyn krakałer smakuje. Ruby Walek tak tyn wóřt zar, co sie chnet tý wóřtý douwjył. Napocnų mamlać, ize tyn wóřt by jescy lepsej smakowoł, jak by Beker mjoł dó niego mostrich. Beker přestoł jejś, i chwilâ nie pejdzioł nic. Potý stanų i posed. Bekra to dopołlyło. Łón robi we całý powjejcie łopolskí tyn noulepsy krakałer, a łóni chcų jescy dó niego mostrich! Ci pjeróni! Łón í přiniejsie mostrich! Beker přised za chwilâ nazoud. Wlouz do tego šlachthałzu i zapar za sobų dřwi. Klucyk włozył do kabze łod galout. We lewej râce dzierzoł dugi masarski nôz, a we prawej suchų zyłâ łod byka. Přised do stołu i prasknų rubego Walka dwa razý tų zyłų w pleca. Na plecach łod rubego Walka, sie łod tego ouze zaiskřyło. Jak celoudka widziała, co sie to robi, to sie po tý šlachthałzie łozkuřyła. Beker soupoł z jednego roga do drugygo, a dzie tá kogo dopoud, to go tų zyłų łobkłoudoł. Ci smjatali z jednego roga do drugygo. Jak łod rubego Walka popuściył, to ruby Walek próbowoł ze tego šlachthałzu uciec. Dřwi były jednak zaparte. Nie umjoł sie bez te dřwi wydostać. Pod dakų łod tego šlachthałzu było małe łokjynko. Ruby Walek přicis pod te łokjynko tyn ciŷzki masarski stoł. Wlouz na tyn stoł, i chcioł bez te łokjynko wylyź. Łón był ale za ruby. Zawoudzała mu w postřodku tego łokjynka ta rama. Jak to Beker ujzdřoł, to přilejcioł do tego stoła. Tá tymu rubymu Walkowi jescy dwje taky pořųndne tų zyłų wciųg. Po tych dwôch, ruby Walek wypoulył bez te łokjynko z tų ramų. Jako łón sie na dwôr dostoł, tego sóm nie wjejdzioł. Beker góniył tych drugich po tý šlachthałzie. Dzie tá jednego dopoud, to go tų zyłų pośwjŷńciył. Antón Scypka wskocył na stoł, bo go Beker prawje góniył, i přecis sie bez te łokjynko na dwôr. Łostoł yno kulawy Kuba. Beker jednak tego kulawego Kuby nie widzioł. Zajzdřoł pod stoł, a kulawy Kuba siejdzioł pod tý stołý. Pejdzioł mu, “Ty pjerónie! Côz ty tu jescy chces?”. Kulawy Kuba nie umjoł ze tų štajfnų nogų tak wartko, jak ci drudzy, na tyn stoł wefiknųńć. Prosiył go, ize juz go niy mou wjŷcej bić. Łón mu dou wsystky wygrane pjųndze nazoud, a krowy tez juz nie chce. Beker sie uspokojył. Było mu tego kulawego Kuby zoul. Pejdzioł mu, ize łón go juz nie be řnųńć. Kulawy Kuba mou pod tý stołý wylyź, i mu mou pómoc tyn stoł postawić na swôj plac. Kulawy Kuba wylouz z pod tego stoła, i dokupy postawjyli tyn stoł tá, dzie łón předtý stoł. Kulawy Kuba doł Bekrowi te wygrane pjųndze nazoud. Potý mu Beker pejdzioł, ize łón sie mou na ławce při tý stole siŷś. Beker postawjył na stoł tyn waškorb ze tý krakałer. Zaprosiył kulawego Kubâ, dalej śní tyn krakałer jejś. Kulawymu Kubje tyn krakałer i bez mostricha smakowoł. Jak se tego krakałer pojejdli, to sie pozegnali tak, jak sie to noulezy. Sie tyn ruby Walek i Antón Scypka po tâ krowâ do tego Bekra přiśli, i jų dostali, tego nie wjá. Ale ize łóni dostali łod Bekra mostrich, to wjá. Ludzie se ło tý we wsi jescy dugo łosprawjali.
Wolfgang Lazik