Dekanat, inaczej wikariat rejonowy w kościele kat. jak to określa definicja, jest jednostką organizacyjną obejmującą część diecezji, na czele której stoi dziekan. Dekanat obejmuje z reguły kilka lub kilkanaście sąsiadujących ze sobą parafii, z których proboszczowie wybierają spośród siebie dziekana, a ich wybór musi być zatwierdzony przez biskupa diecezjalnego. Łacińskie pochodzenie słowa dekanat sugeruje, iż pierwotnie zakładano, że dekanat będzie skupiał dziesięć parafii.
Najwcześniej bo już przed VII wiekiem dekanaty powstawały w zachodniej Europie, zaś w Polsce dopiero od końca XII wieku. Kiedy powstał dekanat siołkowicki dokładnie nie wiadomo. Andrzej Stampka w swej kronice z dziejów Siołkowic określił, iż został wyłoniony z podziału Arciprezbiteriatu Opolskiego, a miało to miejsce w 1738 r. I chociaż Stampka nie poparł tego wywodu żadnym dokumentem to jednak wydaje się to całkiem prawdopodobne gdyż stworzona w 1751 r. przez Johanna Ignaza Felbigera mapa – Carte du Diocese de Breslav, avec ses IV Archidiaconats subdivises en ses Cerles Archipresbyteriales obejmująca podzieloną w latach 1228 -1262 diecezję wrocławską na cztery archidiakonaty ( wrocławski, głogowski, opolski i legnicki) zawiera około 640 istniejących wtedy parafii wraz z dokładnym alfabetycznym spisem, z wyszczególnionymi nazwami dekanatów (archipresbiteriatów), które oznaczono w spisie gwiazdkami (zdj. 1,2 i 3). Na tej mapie zakreślono też zarys terytorialny poszczególnych dekanatów, gdzie jak widać dekanat siołkowicki należał w księstwie opolskim do tych większych, gdyż obejmował spore połacie dzisiejszych Borów Stobrawskich gdzie nie było jeszcze wtedy osad zwanych koloniami fryderycjańskimi. Na tym dość dużym terytorium stanowiącym dekanat siołkowicki znajdowało się wtedy sześć parafii (Siołkowice, Żelazna, Dobrzeń, Jełowa, Czarnowąsy i Kotórz Wielki). Inne kościoły znajdujące się w zaznaczonym obrębie były filiami lub kaplicami wymienionych wyżej parafii.
W wydanym w 1798 r. Archiv der Aerzte und Seelsorger wider die Pockennoth, Tom 5 spisie śląskich dekanatów, w pozycji Archipresbyterat Schialkowitz odnajdujemy już obok sześciu wcześniej wymienionych parafii dwie nowe – Brynicę, która wceśniej należała do parafii dobrzeńskiej i Budkowice – odpowiednio do parafii w Jełowaj (zdj. 4). Wykaz ten zawiera szereg większych lub mniejszych miejscowości, niektóre jak Popielów, Chróścice czy Łubniany posiadałły swoje kościoły ale nie były odrębnymi parafiami. Funkcję dziekana sprawował wtedy siołkowicki proboszcz Galus Kilian.
Z wykazu dekanatów Archidiecezji Wrocławskiej z 1844 r. (zdj. 5) wynika, iż w diecezji opolskiej było wtedy 12 dekanatów. Zwierzchnictwo nad ośmioma parafiami w siołkowickim dekanacie sprawował proboszcz z Siołkowic ks. Karol Equart. Można tu zauważyć drobną zmianę -, miejsce parafii Kotórz Wielki zajęła parafia Fałkowice.
Te same parafie Archpresbyteratu Schalkowitz widnieją w zestawieniu z 1851 r. zamieszczonym w Schematismus des Bistums Breslau und seiner Delegatur-Bezirke für das Jahr 1851. (zdj.6) Tu również zamieszczono informacje o liczbie katolickich dusz w poszczególnych parafiach, w tym ile tam mieszkało katolików pochodzenia niemieckiego ( np. paraf. Budkowice – 347, paraf. Siołkowice łącznie z Popielowem i Chróścicami – 59, a w paraf. Fałkowice było tylko 20 niemieckich dusz. Nadmieniono również, iż ludność posługuje się mową polską. Ogółem w cały ówczesny dekanat liczył 25 347 dusz przynależnych kościołowi katolickiemu.
Dziesięć lat później w 1861 r. pruskie wydanie Tabellerisch-chartographische uebersicht sämmtlicher kirchensysteme in Schlesien zamiesciło kolejną statystykę dekanatu siołkowickiego (zdj. 7), z której wynika, że wyłączono z niego parafię w Żelaznej a przyłączono w zamian Bierdzany (z dekanatu w Bogacicy k/ Kluczborka). W przedostatniej rubryce wyszczególniono 22 szkoły parafialne działające na obszarze liczącego osiem parafii dekanatu, z czego dwie największe bo 3 klasowe znajdowały się w Siołkowicach i Popielowie. Pruscy urzędnicy skrupulatnie informowali, że mieszkańcy dekanatu posługują się mową polską.
W 1863 r. dekanat Szałkowice liczył już 28 259 katolików, a w jego skład wchodziło już 9 parafii z 22 szkołami parafialnymi, w których nauki pobierało 4995 uczniów i uczennic. Informacje te na podstawie akt i dokumentów od władz kościelnych biskupstwa wrocławskiego zamieściła Gazeta Warszawska w artykule na temat liczebności katolików polskich w niektórych dekanatach na pruskim Śląsku w czerwcu 1863 r. Dane statystyczne poszczególnych dekanatów ujęto w formie tabeli (zdj. 8)
Mijały kolejne lata a liczba parafii w siołkowickim dekanacie wciąż rosła co widać w opisie dekanatu z 1893 r. zamieszczonego w Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens – 1893, Bd. 27 (zdj. 9) Doszła wtedy parafia Łubniany (wcześniej filia parafii w Jełowej) oraz Popielów i Chróścice będące dotąd przez kilka wieków filiami kościoła w Siołkowicach.
Zaledwie rok później dołączyła parafia Kup (wcześniej filia kościoła w Dobrzeniu Wielkim) – Almanach des kath. Klerus Oesterreichs Tom 1 1912 r . (zdj. 10)
W 1919 r. w Zagwiździu (dotąd paraf. Stare Budkowice) utworzono lokalię, która jako 13 parafia dołączyła do siołkowickiego dekanatu na krótko będąc częścią jego przedwojennej historii. Na zdjęciu poniżej – wszystkie parafie siołkowickiego dekanatu wymienił Kuryer Śląski w 1922r. informując czytelników o udzieleniu sakramentu bierzmowania przez ks. kard. Bertrama. (zdj. 11)
w 1937 r. opracowano w archidiecezji wrocławskiej nową statystykę wraz z mapką obejmującą rozmieszczenie poszczególnych dekanatów w obrębie tzw. Śląska Pruskiego , z której wynika, iż dekanat Alt Schalkendorf, bo taka nazwa miejscowości wtedy obowiązywała mimo średniej wielkości pod względem obszaru, posiadając już 14 parafii należał obok strzegomskiego, jeleniogórskiego i nyskiego do największych dekanatów tej archidiecezji.
W 1944 r. kardynał Adolf Bertram wydzielił z jego obszaru tereny północno-wschodnie tworząc nowy dekanat w Zagwiździu, w parafii, która jako ostatnią przed wojną przyłączono do siołkowickiego dekanatu. Z naszego dekanatu wyłączono takie parafie jak; Bierdzany Budkowice, Fałkowice,, Jełowa oraz Zagwoździe. Do ośmiu pozostałych w dekanacie parafii dołączyły po II wojnie światowej parafie z Luboszyc i Zawady tworząc ostatecznie dekanat liczący dziesięć parafii pod wezwaniem, kolejno:
Brynica
św. Szczepana
Chróścice
św. Jadwigi
Czarnowąsy
Bożego Ciała i św. Norberta
Dobrzeń Wielki
św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Kup
św. Jerzego
Luboszyce
św. Antoniego
Łubniany
św. Apostołów Piotra i Pawła
Popielów
NMP Królowej Aniołów
Stare Siołkowice
św. Michała Archanioła
Zawada
św. Floriana
O ile na początku istnienia dekanatu dziekanami byli przeważnie proboszczowie z Siołkowic, to funkcję tą sprawowali w różnych okresach proboszczowie niemal wszystkich przedstawionych tu parafii. Publikowane przez nas a dostępne w internecie archiwalne statystyki pozwalają nam choć w części wzbogacić naszą wiedzę o naszym regionie,, naszej małej ojczyźnie obejmującej w tym przypadku tereny kilku sąsiadujących ze sobą gmin.
PS
Według przedwojennych, niemieckich badaczy dziejów kościoła katolickiego na Śląsku, ściślej mówiąc dzieje biskupstwa wrocławskiego, archidiakonat opolski powstał w 1447 r. Fakt ten wiązano z dokumentem poboru daniny świętopietrza jaki znajdował się w archiwach kościelnych gdzie podobno pierwszy raz wymieniono nazw,ę opolskiego archidiakonatu. Na załączonej poniżej mapce obrazującej występowanie i przynależność do czterech archidiakonatów ( wrocławski, głogowski, legnicki i opolski) poszczególnych, istniejących już parafii archidjecezji wrocławskiej w połowie XV wieku, na obszarze od ujścia rzeki Małapanew do ujścia Nysy Kłodzkiej do Odry,, po jej prawej stronie, na terenie gdzie trzy wieki później utworzono dekanat siołkowicki, na wysokości Popielowa lub Siołkowic zaznaczono kościół – parafię o nieznanej prznależności. Być może długo jeszcze należał do archidiakonatu wrocławskiego.
