Profesor Andreas Pampuch – historia mieszkańca Starych Siołkowic, który profesorem w Strasburgu został. Historia pisana naszą gwarą. Autor: Julia Danisz
Cudze chwołlicie, swojygo nie znołcie, sami nie wjycie, co u siebie mołcie” gołdajȯ mondrzi ludzie. To je richtig prołwda. Interesujymy sie wsystki, co je dzie indziej, a nie znomy tego, co je blisko nołs i nic nie wjymy ło ludziach z nasych strȯn, co tez zasugujȯ na sacunek z nasej strony. Pomyślałach, ze i joł mom przodka, chtory zasuguje na to, coby i inni sie łȯ ni wjyncej dowjejdziejli. Zacȯłach łod przejrzynioł rostomajtnych encyklopedjów i internetu. Nȯ i byłach w szoku. Nie nołdłach ani jednej wzmianki ło Andrejasie Pampuchu – cłowieku znany w prawie całej Ojrołpie i Ameryce, a w Polsce zołdyn nic łȯ ni nie wjy.
Andrejas Pampuch to brat mojygo pra- pra- praołpy Józefa.
Wsystko zacło sie w Starych Siołkowicach 27. (dwadziestego siódmego) listopada 1855 (tysionc łoziymset pjyndziejsiontego pjontego) roku. Tego dnia przised na śwjat w budynku niedaleko kościoła na tak zwany gospodarstwie Klynkowy – jako drugy dziejcio – syn gbura Thomasa Pampucha i Franciski z dȯmu Kammer. Łojcowie dali mu na chrzcie Andrejas.
Na zdjęciu od lewej: Józef Pampuch (brat profesora Andreasa Pampucha), Rozalia (córka), Maria Bieniara (żona Józefa), Jan i Józef (synowie), Kulig – krewny.
Wsyscy się dziwowali, jak Jędra juz jako mały synek yno licył i rysowoł kołka, kwadraciki, trójkonty i inne figury. Nauka zacȯł w skole powszechnej w Siołkowicach, a ze ucył sie bardzo dobrze, to łojcowie posłali go poty do Krȯlewskygo Gimnazjum w Łopolu, chtore skońcył jejsiyniȯ 1877 ( tysionc łoziymset siedymdziejsiontego siódmego ) roku uzyskujonc „świadectwo dojrzałości”.
Po maturze śtudowoł we Wrocławiu matematyka, nauki przirodnice i filozofija. Ta suchoł wykładów znanych profesorów : Cohna, Wilhelma Diltheya, Friedricha Ernsta Dorna, Johanna Gottfrieda Galle a, Grubego, Krausego, Oskara Emila Meyera, Theodora Polecka, Römera, Jacoba Rosanensa, no i Schneidera oraz Heinricha Schrötera. W casie swojich śtudjów był tez przez sejś semestrów uczestniky syminarjów matematyczno – fizycznych, chtore prowadziyli Dr. Schröter i Dr. O. E. Meyer.
Egzamin „pro facultate docendi” zdoł w cyrwcu 1883. (tysionc łoziymset łoziymdziejsiontego trzejciygo) roku.
Po zdany egzaminie zaś trefjył do Krȯlewskygo Gimnazjum w Łopolu, ale tera jako wykładowca, dzie łod jejsiyni 1883. (tysionc łoziymset łoziymdziejsiontego trzejciygo) do jejsiyni 1884. (tysionc łoziymset łoziymdziejsiontego stwołrtego) roku, zgodnie z łobowionzujoncymi przepisoma łodpracowoł prȯbny rok.
Po ty casie przeniȯs sie do katolickygo gimnazjum Śwjyntego Scepana we Śtrasburgu w Alzacyjej. Ta w starsych klasach ucył matematyki, a rachunków w młodsych. Ucył tez przirody.
Juz w lipcu 1885. (tysionc łoziymset łoziymdziejsiontego pjontego) złozył dysertacja ( choć sama nie wja, co to je) doktorskoł na wydziale matematyczno – przirodnicy Uniwersytejtu Cesarza Wilhelma w Śtrasburgu i zdoł egzamin „pro doktoratu”. Jego praca doktorskoł nosiyła tytuł „Über doppelinvolutorische Systeme im Raume”, co jak mi wytłumacyli znacy „System podwójnej inwoluty w przestrzeni”. Ale sie to je dobre tłmacyniy i ło cy to je, to nie wja, bo joł za bardzo matmy nie lubia i niy mȯ pojyncioł, ło co ta chodzi.
Po uzyskaniu tytułu doktora dalej ucył matmy, fizyki, a zdarzyło sie tez, ze naucoł i łaciny.
Wsystko wskazuje na to, ze łod samego pocȯntku interesowoł go „problem Malfattiego”, ło cy świadcȯ jego kolejne prace. Dowjejdziałach sie, ze chodzi ło jakyś okręgi umjescone w specjalny sposȯb w trójkoncie, ale tak genau, to nie wja, po co to komu potrzebne. Widać matematycy musȯ sie zajonć jakiś problejmy, zeby mjejli co licyć. I tak już w roku 1897. (tysionc łoziymset dziewjyndziejsionty siódmy) napisoł praca „Das verallgemeinerte Malfattische Problem nebst fünf demselben äquivalenten Aufgaben”
Kolejnoł praca „Das verallgemeinerte Malfattische Problem” ukazała się w 1900. (tysionc dziewjyńćsetny) roku. Tyn som temat porusył w pracy pod tytuły „Das Malfatti – Steinerische Problem”, chtoroł wydoł w roku 1902. (tysionc dziewjyńćset drugi).
Prawdopodobnie to właśnie Andrejas Pampuch był matematyky, chtory w 1904. (tysionc dziewjyńćset stwołrty)| roku dostarcył rozwiȯnzania „problemu Malfattiego” opartego na algebraicznych sformułowaniach, co potwierdzają matematycy na cały śwjejcie.
Taky były losy gburskygo synka ze Starych Siołkowic, absolwynta Uniwersytejtu Wrocławskygo, doktora matematyki – wybitnego naukowca i dugolejtniygo profesora nauk ścisłych na Uniwersytejcie we Śtrasburgu. Warto podkryślić, ze biegle posugiwoł sie w gołdce i piśmie kilkȯma jynzykȯma: polski, niymiecki, angiejlski, francuski, łacinȯ. Był tez korespondencyjny cłonky kilku zagranicnych uniwersytejtów. Trzeba zaznacyć, ze całe zyciy zwionzany był ze swojȯ rodzinnȯ wsiȯ. Tu przijyzdzoł do rodziny na urlołp, a jak przised cas na rynta, to wróciył do rodzinnej mjejscowości i mjynskoł u krewnych az do swojej śmierci. Umar 5. (pjontego) lutego 1937. (tysionc dziewjyńćset trzidziestego siódmego) roku. Pochowano go na przikościejlny kjerchołwie, dzie jego grȯb jes do dzisiej.
Skarbnicȯ wjedzy na temat mojygo przodka jes kuzina mojej praołmy, co mjynskoł w Katowicach. Łona moł 90 (dziewjyndziejsiont) lołt, ale pamjyńć na sto dwa. Chciałabych tez takoł mjejć. Jak łozprawiała, to tak ciekawie, ze suchałach jej z łotwartoł gambą, a historyja zycioł wsystkich krewniołków to moł w mały palusku i to dziynki niej dowjejdziałach sie tego, coch wȯm przedstawjyła. Musa dodać, ze ciotka Irejna jes jejdinoł z rodziny, chtoroł jescy widziała profesora. Mjała tedy śtyry lata, kjedy ze swojy łojcy łodwjejdziyła profesora na Bedaszce i zapamjyntała go jako elegackygo starsego pana spacerujoncego powoli i dostojnie. Pamjyntoł tez, jak jej łojciec, (chtory był bez putora roku śtudynty profesora w Śtrasburgu), łopowjadoł, ze śtudynci bardzo lubjyli profesora i cyniyli go za jego postawa i łolbrzimioł wjedza. Wja, ze ta praca moze być nudnoł, ale nie chodziyło mi ło humor, yno chciałach łopisać zyciy cłowieka, chtory je znany w grȯnie matymatyków na cały śwjejcie, a w jego nołblizsy środowisku niewiejla ludzi ło ni wjy. Moja rodzina je dumnoł ze swojygo przodka i bardzo sie raduja, ze w zesły roku udało nȯ sie w niymiecky antykwariacie kupić trzi jego prace, w ty jego praca doktorskoł. Takoł pamjȯntka jes na pewno wyjȯntkowoł i nie kazdy moze sie pochwołlić ksionzkȯ z XIX (dziewjyntnołstego) wieku. Moze dziynki mojej pracy i inni zainteresujȯ sie ludźmi, chtorych warto poznać.
Autor: Julia Danisz