Mikolin – fakty i mity nt. przeprawy Rosjan przez Odrę zimą 1945 r. Okoliczności w jakich postawiono pomnik poległym żołnierzom Armii Czerwonej w Starych Siołkowicach.

Niezbyt jeszcze odległa historia końca II wojny światowej sprawia już dziś wiele trudności w ustaleniu konkretnych faktów historycznych. Owiana już prawie legendą zimowa przeprawa Rosjan przez Odrę w rejonie Siołkowic – Golczowic i Popielowa  – Mikolina, w ocenie strat w ludziach po stronie radzieckiej  już od samego początku urastała do rangi mitu.

Miejscowa ludność nigdy dotychczas nie miała bezpośredniej styczności z tak dużą operacją wojskową kiedy front II wojny światowej przesuwał się w kierunku Berlina przez nasze miejscowości. Widok kilkuset poległych i rannych  w potyczce żołnierzy radzieckich w zestawieniu z opowieścią, iż przeciwległego brzegu Odry broniła zaledwie garstka Volkssturmu, wywarł wyraz podziwu na ówczesnych mieszkańcach, jakby nie mówiąc obywatelach jeszcze III Rzeszy. Z opowiadań tych, którzy doczekali końca wojny wynikało, że Rosjanie ulokowali w Siołkowicach  na naturalnym, lekkim wzniesieniu, wzdłuż dzisiejszej ul. Dolnej  działa artylerii  ostrzeliwujące drugi brzeg Odry mające ułatwić jej forsowanie, chociaż mogły to być wyrzutnie rakietowe typu katiusza. Rannych żołnierzy z przeprawy zwożono do małych szpitali polowych naprędce zorganizowanych w domach mieszkalnych najczęściej w Siołkowicach, z których wcześniej usunięto domowników. Wielu z nich zmarło w krótkim czasie w wyniku poniesionych ran. Krótko po wojnie podawano sobie z ust do ust informacje o kilku tysiącach poległych i rzece spływającej krwią i trupami poległych, po których przeprawiali się na drugi brzeg ich frontowi koledzy. Z biegiem lat liczba poległych w forsowaniu Odry pod Mikolinem w niektórych opracowaniach „domorosłych historyków” urosła do niebagatelnej liczby 40 tysięcy. Znany był również fakt, że wszystkich poległych i zmarłych w wyniku poniesionych ran zwożono pośpiesznie do Siołkowic gdzie pochowano ich w jednym miejscu, w sześciu zbiorowych mogiłach. Do prac przy grzebaniu zabitych oraz późniejszej ich ekshumacji zaangażowano miejscowych mężczyzn. Latem 1945 r. Rosjanie wrócili do Siołkowic by ekshumować poległych w zimowej ofensywie i przenieść na miejsce spoczynku w tworzonych wtedy dużych cmentarzach żołnierzy Armii Radzieckiej w niektórych miastach Polski – w tym wypadku był to prawdopodobnie cmentarz w Kluczborku.

Z dokumentu, które publikują archiwa rosyjskie czytamy, że 23 lipca 1945 r. sporządzono akt dokumentujący zakończenie prac ekshumacyjnych w Siołkowicach ( wtedy Schalkendorf), podpisany przez dwóch oficerów Armii Radzieckiej – lejtnanta Stiepurę i mł. lejtnanta Liebiednowa oraz  wójta Siołkowic, przez Rosjan określanego sołtysem wsi – Franciszka Joniencza, z którego wynika, że w trakcie forsowania Odry w rejonie Siołkowic i Popielowa wszystkich poległych po obu stronach rzeki przewieziono do Siołkowic i pochowano w pięciu zbiorowych mogiłach dla żołnierzy szeregowych i jednej zbiorowej mogile oficerów i podoficerów. Podczas prac ekshumacyjnych trwających do 23 lipca 1945 r. z mogił wydobyto 286 ciał żołnierzy szeregowych i 43 ciała oficerów i podoficerów.  Przy tej okazji przedstawiciele Armii Radzieckiej zobowiązali gminę i wójta Siołkowic do wystawienia pomnika z cegły i betonu ku czci poległych czerwonoarmistów w centralnej części wsi. Zalecono również postawienie ogrodzenia wokół pomnika i  dbanie o jego wygląd w przyszłości, jak również składanie kwiatów i wieńców w rocznicę zwycięstwa. Termin budowy pomnika upływał z dniem 15 sierpnia 1945 r. O jego realizacji wraz z dokumentacją fotograficzną należało powiadomić podaną w dokumencie jednostkę wojskową stacjonujących w Polsce wojsk radzieckich. Pomnik wraz z okalającym go drewnianym ogrodzeniem postawiono według rosyjskiego planu w ściśle określonym terminie. Dokumentację wraz ze zdj. wysłano pod wskazany adres. W archiwach rosyjskich dostępna jest lista poległych (176 imion i nazwisk poległych radzieckich żołnierzy   sporządzona w Siołkowicach w 1945 r. przez dowództwo 5 Gwardyjskiej Armii.

Artykuł jest próbą udzielenia odpowiedzi na archiwalny artykuł pt. “Komu wadzi pomnik w Mikolinie” zamieszczony w portalu Grupa Lokalna Balaton a obecnie znajduje się w archiwum portalu Opowiecie. Info.

link;  https://opowiecie.info/komu-wadzi-pomnik-w-mikolinie/

Na zdjęciach; Pomnik ku czci poległych żołnierzy Armii Radzieckiej, który przez ponad pół wieku stał w centrum Siołkowic ( rozebrano go podczas przebudowy drogi wojewódzkiej 457)

Archiwalny dokument sporządzony w czasie ekshumacji poległych żołnierzy w 1945 r. w Schalkendorf (Siołkowice).