Pięknie zachowane zdjęcia minionej epoki rodziny śląskich emigrantów do Minnesoty w Stanach Zjednoczonych z Domaradzkiej Kuźni i Dąbrówki Dolnej w gminie Pokój są przyczynkiem do napisania o niej krótkiego artykułu na podstawie informacji przechowanych przez kolejne pokolenia krewnych tej rodziny, którzy nadal trwają na śląskiej ziemi. W tej historii pomocny okazał się internet, który pomógł wyjaśnić kilka szczegółów dotyczących tej rodziny.
Rodzina Trettel przywędrowała na Śląsk około 1800 roku z okolic Val de Non w południowym Tyrolu (Austria) i osiadła w Kuźni Domaradzkiej. Stąd 10 lipca 1886 roku Martin Trettel wraz z żoną Julią (zd. Bieniek) z portu w Bremie na statku “Hermann” udali się na emigrację do Stanów Zjednoczonych. Osiedlili się w Royalton w stanie Minnesota. Tam rodziły im się dzieci; Maria, Łucja, Józef i Jan. W podróż za ocean udali się również kuzyni Martina z okolic Domaradza, Valentin i Andreas. Nieco wcześniej bo w 1877 r. wyemigrował z Kopic koło Grotkowa wraz z rodziną inny kuzyn Martina – Józef Trettel.
Martin Trettel przez długie lata prowadził ożywioną korespondencję z rodziną mieszkającego w Chróścicach brata Jasia namawiając go bezskutecznie do wyjazdu do Ameryki. Część korespondencji, głównie zdjęcia, całkiem zapomniane zostały pieczołowicie przechowane przez rodzinę w Berlinie. Po kilkudziesięciu latach odkryte na nowo stanowią ważny dokument tamtych lat naznaczonych masową emigracją do obu Ameryk. Są to zdjęcia ślubne dzieci Martina i Julii Trettlów wykonane na początku XX wieku w miasteczku Little Falls w pobliżu Royalton, które Martin wysłał w okresie międzywojennym do rodziny w Chróścicach. List od kuzyna Josepha (syna Martina) otrzymała córka Jasia – Jadwiga Wiśny z domu Trettel. Wysłano go w 1949 roku. Jako że Joseph urodzony w Stanach Zjednoczonych nie potrafił pisać ani po polsku, ani po niemiecku, to list w jego imieniu napisał urodzony w Ładzy Jan F. Schmieja (Śmieja), jak się okazało także spokrewniony z Jadwigą Wiśny. List został napisany piękną gwarą śląską z połowy XIX wieku, nieskażoną jeszcze naleciałościami zachodzącymi wraz z dynamiczną industralizacją Śląska w tym okresie.
zdjęcie 1 – ślub, Maria (Mary ur. ok. 1886) i Matt Kowalczyk
zdjęcie 2 – ślub, Łucja ( Lucy ur. ok. 1888) i Martin Yurczek ( Jurczyk)
zdjęcie 3 – ślub Józefa (ur. ok. 1893 r.)
zdjęcie 4 – ślub Johanna (John) i Rose Burggra – 1916r.
zdjęcie 5 – rodzina Trettlów w Royalton
zdjęcie 6, 7 – list Józefa Trettel do Jadwigi Wiśny z 1949 r.
zdjęcie 8 – wydane w Opolu w 1877 r. zezwolenie na wyjazd – emigrację Józefa i Józefiny ( z d. Pietron) Trettel z Kopic, ich pięciorga dzieciom oraz rodzicom Andrzejowi i Katarzynie Trtettel z Dąbrówki Dolnej.
informacje i zdjęcia udostępnił p. Piotr Wiśny ze Starych Siołkowic.
Umieszczona na niektórych zdjęciach sygnaturka zakładu fotograficznego z Little Falls sprowokowała nas do zajrzenia na strony internetu w nadzieji na znalezienie o nim informacji, nie wspominając już o jakiejś dodatkowej fotografii tej rodziny. Nadzieja okazała się byc płonna, w zamian za to natrafiliśmy na szereg informacji, które o Trettlach zamieszczała lokalna gazeta „Little Falls Herald”. I tak;
26 maja 1905 r. w miejscowej gazecie “Little Falls Herald” zamieszczono wzmiankę o ślubie Mary Trettel i Mata Kowalzek, którego udzielono dnia 18 maja 1905 r. w miejscowym kościele, a druhną i drużbą byli m in siostra Lucy i brat John Trettel.
W tym samym kościele dwa lata później w maju 1907 r. udzielono ślubu Lucy Trettel i Martinowi Jurczyk (Jurzik) o czym także donosił “Little Falls Herald” w dniu 3 maja 1907 r.
31 grudnia 1909 r. gazeta “Little Falls Herald” powiadomiła o śmierci Józefa Trettel a 7 stycznia 1910 r. zamieściła garść wspomnień o jego życiu. Z tej publikacji dowiedzieliśmy się jakie koleje życia zaprowadziły józefa Trettel z Domaradzkiej Kuźni do Kopic pod Grotkowem zanim wyjechał do Ameryki. W nagrodę za męstwo wykazane w wojnie prusko-austriackiej w 1866 r. o hegemonię w Związku Niemieckim, z jej kulminacyjnym starciem jakim była bitwa pod Sadową niedaleko Hradec Králové, Józef otrzymał posadę naczelnika poczty w Kopicach.
We wspomnianej gazecie natrafiliśmy dodatkowo na szereg wzmianek, przeróżnych komunikatów i plotek towarzyskich na temat rodzin zarówno Martina jak i Józefa Trettel. Na amerykańskich stronach odszukaliśmy zdjęcia grobu Martina T. oraz grobu rodzinnego Józefa T. Z napisów umieszczonych na nagrobku wynika, że kobiety z rodziny Józefa Trettel dożyły na obczyźnie sędziwego wieku, żona Józefina – 93 lata zaś matka Katarzyna – 99 lat.
Zdjęcia rodzinne Trettlów wysłane w latach 20-tych do rodziny w Chróścicach.
