We kozdej wsi innoł gwara

We kozdej wsi inacej. Zawse sie śmieja, jak moja mama gołdoł kapusta ze spyrką, a ołma i babcia – kapusta ze skwiyrckóma. Powiydźcie mi, camu to tak je.

Zołdyn nie wiy camu, ale wsyscy wió, ło co chodzi, a kapusta i tak jednako smakuje, sie to je łokrołsónoł ze spyrką cy tes ze skwiyrckóma. Anó, bo mama dostała sie do Siołkowic ze Żejlaznej ze zoł Łodry i tan tak gołdajó. Tak samo je ze krojyniy chleba. Ołma powiy „ukrojyła ejch ci śnytka chleba”, a mama zaś „ukrołach ci śnytka chleba”. Ale joł jus dobrze wia, ize to je to samo i jak bana głodny, to jednako smakuje ta śnytka, byle by yno była, a jescy lepiej, byle by na niej co dobrego było.

Tes mi babcia robi pozgane kartołfle na łobiołd, a mama śtampowane. A to je jedno i to samo: purre. I to purre jes rołs ze zsiadłym mlyky, a rołs ze kwaśny mlyky. I to tes je to samo. U nołs tes gołdajó drzwi, a u drugich dziadków i ołpy za Łodró dwiyrzi. Testo śmiyśnie.

Ale co tu daleko łowić. Siołkowice niedaleko Popilowa, a tes inacej niechtore rzecy nazywajó. My na agrest powiymy „busiki”, a we sómsiejdni Popilowie „wieprzki”. Ale nierołs je śmiychu z tego co niymiara, co moł busik do wieprzka? Na brzoskwinie powiymy u nołs „fyrsichy”, a we Popilowie robió kómpot z „fyszków”.

We Krościcach, we drugej wsi po sómsiejdzku na rowy gołdajó „przikop”, a dyć to je krzipop. Połra razy ejch sie tak przisuchowoł, jak na fajerze gołdajó nase ciotki i ujki. To je trocha śmiyśnie tak suchać jak starsi sie łosprawiajó. Kozdy inacej, ale i tak sie wsyscy połapać umiymy, łocy to gołdómy.

Mój dziadek robiył piyrwej z taki kolegó zza Łopoloł (chyba był spod Prószkowa). Łosprawioł mu, jak to jechoł „kiełom” i wjechoł pod auto. Dziadek sie pytoł jaki to kieł, cós to takygo, a łón mu gołdoł, ze jechoł rowerem. Nie umioł to pejdziejć, ze jechoł koły? Sprołwdzoł sie powiedzyniy co kraj to łobycaj, a my powiymy, co wiejś, to inacej gołdajó. Tak sie myśla niech gołdajó jak chcó, w kozdej wsi inacej. Byle by yno tak po nasymu gołdali i tego, co łod wiejla lołt nase mamy, papy, dziadkowie, ołpowie i praołpowie piejlyngnowali-nie zapómniejli.

Jednak kans sie potraciyło tych dołwnych słówków. Bo chtós tera wiy, co to je stancny? A to je po prostu chory. Piyrwej pejdziejli „łostankoł sie i łostoł w dóma lezejć w łósku”. Tera jus mało chto by tak  pejdzioł.

A wiycie, co to só trzołski? Na trzołski sie łaziyło do lasa, zbiyrało sie małe, suche patycki, gałónski i ciyniutky drewecka. A jak nie z lasa, to trzołski sie wybiyrało ze rzołzu przi rómbaniu drzewa. Trzołski suzyły do łozpołlanioł łognia w piecu. Tera zamiast trzołsków do łozpołlanioł suzy jus bardzo cansto automat, abo kómputer, a cansto to ze kómórkó idzie zapołlić, tak ejch słysoł jus. Jejdzie sobie ze Łopoloł ałty do dóm, wiy ize w dóma be zimno, nó to nastaluje w tej kómórce i jak przijejdzie do chałpy to moł wsandzie ciepło. Łogiyń zrobi sie sóm! To só cudyńka.

Ani do kóminków nie trza trzołsków, bo je ekstra rozpałka, podpołlis i mołs łogiyń. Nie yno trzołski były do łozpołlanioł, Suzyły tes do tego  scypki. Scypki, abo smolne drzewo, jak to ołma pejdziała, bo łogiyń jy zarołs chyciył i jus sie łosmołlyły, to znacy zapołlyły.

Mój papa robi we Popilowie, piył sobie tej w robocie i coś do tego zajołdoł słodkygo. Przisła dó niego jakołś kobiyta, tes z Popilowa i papa jó pocanstowoł bónbónóma (cukierkóma). Łóna zjadła połra, a jak wyłaziyła do dóm to mu pejdziała: dziynkuja za pocesnó. Ale my sie wsyscy głowiyli, co to je, jak nó to łosprawioł. Dopiyro starsoł sómsiadka pejdziała, ize w Popilowie tak dziynkowali piyrwej za poczęstunek.

We kozdej wsi gołdajó inacej, ale i ło kozdej wsi gołdajó inacej.

Kiedyś ejch słysoł, ize niechtore wsie miały jakby „przezwiska”. Pytoł ejch sie mojygo dziadka sie łón co wiy na tyn temat. Jednak to je prołwda, bo pejdzioł ize na tych ze Dobrznia to gołdali „kulochy”, ze Popilowa „marchwiołrze”, ze Krościc „miotlołrze”. Ale nołgorse, bo na nołs, ze tych fajnych Siołkowic to gołdali „falsywce”. Mój papa pamiyntoł jak połra lołt nazołd na znaku drógowy pod nazwó Stare Siołkowice chtoś napisoł brzidko„falsywce”. Dyć ło ty i we gazecie napisali. Ciekawe camu? Dyć my wcale nie falsywi, tu sami dobrzi ludzie miynskajó!

Sebastian Macioszek