Jak joł lubia jejsiyń. Choć tak nie do kóńca to je prołwda, nó bo tes jejsiynió zacynoł sie skoła do chtorej dziynnie trza łazić i yno sie ucyć, ucyć i ucyć. Ale jejsiynió tes só grziby. I to mi sie podoboł. Nigdy bych nie uwierzył, ze tak mi sie spodoboł to zbiyraniy grzibów. A jescy jak sie ich kans nazbiyroł, bo cós by to była za uciecha łazić po lejsie ze kosycky nierołs ołze do ćmy, a potyn prziś z prózny do dóm? W ty roku je grzibów wsandzie kans, w lejsie, na ugorach, na łónkach. I tak ta łazimy – na postrzodku, na skrajach, na sago. Nic yno łobuć góminiołki i łazić, zbiyrać, jejś, susyć i tak nachamorzić, coby na cały bezrok stykło. Dobrze ize joł dopiyro do drugej klase łaza i jescy niy mó tejla zadanioł co moja siostrzicka co je we licejum, abo tes mój bracisek, piyńć lołt starsy łodymie. Dobrze tes, ize na te grziby moga jejździć i łazić ze mojy dziadky. Kans sie łod niego nauca. Łón mi pejdzioł jaky to grziby mozymy zbiyrać i jak łóny wyglóndajó: maślołki, prawiki, byrkynpilce, zajóncki i szampinołki. Innych tes nie zbiyrómy, nó bo na ty sie trza znać, choć ołze sie prosi coby pozbiyrać te cyrwióne ze biołymi kropkóma. Jaky łóny fajne! Dziadek pejdzioł ize „te nołs po gołrzdziejlu nie banó drapać” (to chodzi ło to ze tych niy mozymy jejś). Synecku, padoł mój dziadek, te mozes yno łoglóndać, bo só rychtig fajne, ale ani ich nie rusej bo to łokropnie trujónce grzibska. Musa prziznać, ize nołlepse grziby to prawiki i w ty roku mało je chrobawych. A te fajne prawiki banó blank dobre na gody, pejdzioł mi dziadek. A cós to só te gody, tego ejch jescy nie słysoł? I zacła sie dziadkowoł waniejlijoł.
Na Ślónsku łod dołwna sie gołdoł, ze mómy trzi wiejlky świynta, chtorych nazwa zacynoł sie na „g”: gody, gyburtstag, grołse packejt ałs Dojczland. Gody, synek, to Dziejcióntko, świynta Bozego Narodzynioł. Łod dołwna to je wiejlky świynto, nie yno u nołs. Sie to mali cy wiejlcy, wsyscy na świynta sie radujó. Nołprzód je cas wiejlkygo sykowanioł, a potyn świyntowanioł. Całoł familijoł siadoł do wilijej, na chtorej niy moze brachnónć zupy grzibowej (besto jy tak zbiyrómy), karpia, harynków nó i makówki. Przidzie Dziejcióntko, kozdymu prziniejsie gysiynk, dokupy pośpiywómy kolyndy, a potyn całoł grómołdka kludzi sie na Pasterka do kościoła. Po wilijej só dwa fajne dni do fajerowanioł, bogate łobiady w dóma abo u swoich z familije. Bes cały rok niy ma takich łobiadów jak we te świynta, musi być gańś abo kacka, rołlady abo miynso ze hajndyka, klóski, modroł kapusta i dobroł zołza, nó i kompot, nołlepiej jak łostoł tyn z wilijej – ze susónych jabków i śliwków. Pó mitaku dalej maszkiejciymy same dobrocie: piernicki, co jy ołmy piekły a dziejci łobstrojyły gusy i kolorowymi kulkóma, kołołce i inne siokoladowe cudyńka. Jesterkusie, jaki to je śwarny cas. Nó ale świynta drap przelecó, co fajne to sie i wartko kóńcy, A dyć za rok zaś be to samo.
Drugy świynto to gyburstag, urodziny. Na to świynto yno dziejci sie radujó, bo je fajer i gysiynki. A starsi by wolejli ani gysiynków nie dostać, ani fajeru nie robić, byle by yno lołt nie przibywało. Tego jednak zmiynić sie nie doł, padoł dziadek. Cas uciekoł i my go nie zadzierzymy i pogodzić sie z ty musiymy.
Ło tych dwóch świyntach, to coś jus ejch słysoł, ale tego trzejciygo to blank nie umia spochołpić, ło co tu idzie, nó ale dziadek mi zarołs połosprawioł.
Grołse pakejt ałs dojczland to inacej wiejlkoł packa z Niymiec. A bywały taky i to naprołwdy było łogrómne świynto. Nie kozdy jy dostołwoł, yno ci, co miejli swojich w Niymcach. A takich tu trocha było. Tera mozno ich je jescy wiyncej, bo ludzie wyjyzdzajó wsandzie: do Niymiec, Anglijej, Irlandii i dzieno bónć, wsyscy jadó za lepsy zyciy, tak tłómacą, choć nie do końca to je prołwda. Dyć przeca chleba nie brachuje, we sklepach je wsystko, a chto chce robić to choć biydniej, ale wyzyć umiy. Ale tedy, jak twoji łojcowie byli mali, ze śtyrydziejści lołt tymu i trocha prandzej, to była rychtich biyda. We sklepach nic, a w kabzach tes mało. To sie mozes forśtelować, padoł dziadek, co to było za świynto, jak przisła jakoł packa. A w niej kałgumin (guma do żucia), siokolady, kakało, kafej, apfelziny (pomarańcze), citrołny (cytryny) i banany, a cansto jus zepsute. Abo figi, łorzeski i inne, co sie piyrsy rołs na łocy widziało. Twój papa i ujek, gołdoł dalej dziadek, durch spóminajó, ze jak we sklepie widzó salami, to majó przed łocóma to salami, co ciotki i ujki słały we packach. Niechtore rzecy cłowiek nie wiejdzioł jak ugryź, abo co śniymi zrobić! Jaky klejdziki, zoki, pulołwerki abo trzewicki – świat nie widzioł. Ale nołfajniejse to były gracki, zabawki. Spytej sie twojich łojców, na pewno pamiyntajó te ałtka, pupki i klocki, nołprzód duplo, potyn lego. Wy tera tego mołcie fol we kozdy sklepie. Ale tedy! Wiejlky to było świynto przed całoł familijoł.
Nie doś ze grzibki nazbiyrómy to jescy tejla wsystkygo sie dowia padoł ejch dziadkowi. A łón na to: To moze napisymy jakyś pismo do ministra łod wasego szkolnictwa, by na cas zbiyranioł grzibów dali połra dni wolnego? Dobrze dziadek myśli, nie sóndzicie?
Dominik Macioszek